MetamorphosesMachine readable text

Metamorphoses
By P. Ovidius Naso
Edited by: Hugo Magnus

Gotha (Germany) Friedr. Andr. Perthes 1892

Perseus Documents Collection Table of Contents

Funded by The Annenberg CPB/Project

Book 12

Achilles et Cygnus.

Fecerat haec notum Graias cum milite forti
[65] adventare rates, neque inexspectatus in armis
hostis adest: prohibent aditus litusque tuentur
Troes, et Hectorea primus fataliter hasta,
Protesilae, cadis, commissaque proelia magno
stant Danais, fortisque animae nece cognitus Hector.
[70] Nec Phryges exiguo, quid Achaica dextera possit
sanguine senserunt. Et iam Sigea rubebant
litora, iam leto proles Neptunia Cygnus
mille viros dederat, iam curru instabat Achilles
totaque Peliacae sternebat cuspidis ictu
[75] agmina, perque acies aut Cygnum aut Hectora quaerens
congreditur Cygno (decimum dilatus in annum
Hector erat): tum colla iugo canentia pressos
exhortatus equos currum direxit in hostem
concutiensque suis vibrantia tela lacertis
[80] quisquis es, o iuvenis dixit solamen habeto
mortis, ab Haemonio quod sis iugulatus Achille.

Hactenus Aeacides; vocem gravis hasta secuta est.
Sed quamquam certa nullus fuit error in hasta,
nil tamen emissi profecit acumine ferri
[85] utque hebeti pectus tantummodo contudit ictu.

Nate dea, nam te fama praenovimus, inquit
ille quid a nobis vulnus miraris abesse?
(mirabatur enim) non haec, quam cernis, equinis
fulva iubis cassis neque onus cava parma sinistrae
[90] auxilio mihi sunt: decor est quaesitus ab istis.
Mars quoque ob hoc capere arma solet! Removebitur omne
tegminis officium, tamen indestrictus abibo.
Est aliquid non esse satum Nereide, sed qui
Nereaque et natas et totum temperat aequor.

[95] Dixit et haesurum clipei curvamine telum
misit in Aeaciden, quod et aes et proxima rupit
terga novena boum, decimo tamen orbe moratum est.
Excutit hoc heros rursusque trementia forti
tela manu torsit: rursus sine vulnere corpus
[100] sincerumque fuit! Nec tertia cuspis apertum
et se praebentem valuit destringere Cygnum.
Haud secus exarsit, quam circo taurus aperto,
cum sua terribili petit inritamina cornu,
poeniceas vestes, elusaque vulnera sentit.
[105] Num tamen exciderit ferrum, considerat hastae:
haerebat ligno. Manus est mea debilis ergo,
quasque ait ante habuit vires, effudit in uno?
Nam certe valuit, vel cum Lyrnesia primus
moenia deieci, vel cum Tenedonque suoque
[110] Eetioneas inplevi sanguine Thebas,
vel cum purpureus populari caede Caicus
fluxit opusque meae bis sensit Telephus hastae.
Hic quoque tot caesis, quorum per litus acervos
et feci et video, valuit mea dextra valetque.

[115] Dixit et, ante actis veluti male crederet, hastam
misit in adversum Lycia de plebe Menoeten
loricamque simul subiectaque pectora rupit.
Quo plangente gravem moribundo pectore terram
extrahit illud idem calido de vulnere telum
[120] atque ait: Haec manus est, haec, qua modo vicimus, hasta:
utar in hoc isdem; sit in hoc, precor, exitus idem!

Sic fatus Cygnum repetit, nec fraxinus errat
inque umero sonuit non evitata sinistro,
inde velut muro solidaque a caute repulsa est;
[125] qua tamen ictus erat, signatum sanguine Cygnum
viderat et frustra fuerat gavisus Achilles:
vulnus erat nullum, sanguis fuit ille Menoetae!
Tum vero praeceps curru fremebundus ab alto
desilit et nitido securum comminus hostem
[130] ense petens parmam gladio galeamque cavari
cernit et in duro laedi quoque corpore ferrum!

Haud tulit ulterius, clipeoque adversa reducto
ter quater ora viri, capulo cava tempora pulsat
cedentique sequens instat turbatque ruitque
[135] attonitoque negat requiem: pavor occupat illum,
ante oculosque natant tenebrae, retroque ferenti
aversos passus medio lapis obstitit arvo.
Quem super inpulsum resupino corpore Cygnum
vi multa vertit terraeque adflixit Achilles.
[140] Tum clipeo genibusque premens praecordia duris
vincla trahit galeae: quae presso subdita mento
elidunt fauces et respiramen utrumque
eripiunt animae. Victum spoliare parabat:
arma relicta videt; corpus deus aequoris albam
[145] contulit in volucrem, cuius modo nomen habebat.