MetamorphosesMachine readable text

Metamorphoses
By P. Ovidius Naso
Edited by: Hugo Magnus

Gotha (Germany) Friedr. Andr. Perthes 1892

Perseus Documents Collection Table of Contents

Funded by The Annenberg CPB/Project

Carmina Laiades non intellecta priorum
[760] solverat ingeniis, et praecipitata iacebat
inmemor ambagum vates obscura suarum.
scilicet alma Themis non talia liquit inulta.
Protinus Aoniis inmittitur altera Thebis
pestis, et exitio multi pecorumque suoque
[765] rurigenae pavere feram. Vicina iuventus
venimus et latos indagine cinximus agros.
Illa levi velox superabat retia saltu
summaque transibat positarum lina plagarum.
Copula detrahitur canibus: quos illa sequentes
[770] effugit et celeri non segnior alite ludit.
Poscor et ipse meum consensu Laelapa magno
(muneris hoc nomen). Iamdudum vincula pugnat
exuere ipse sibi colloque morantia tendit.
Vix bene missus erat, nec iam poteramus, ubi esset,
[775] scire. Pedum calidus vestigia pulvis habebat,
ipse oculis ereptus erat. Non ocior illo
hasta nec exutae contorto verbere glandes,
nec Gortyniaco calamus levis exit ab arcu.
Collis apex medii subiectis inminet arvis:
[780] tollor eo capioque novi spectacula cursus,
quo modo deprendi, modo se subducere ab ipso
vulnere visa fera est. Nec limite callida recto
in spatiumque fugit, sed decipit ora sequentis
et redit in gyrum, ne sit suus impetus hosti.
[785] Inminet hic sequiturque parem similisque tenenti
non tenet et vanos exercet in aera morsus.
Ad iaculi vertebar opem. Quod dextera librat
dum mea, dum digitos amentis addere tempto,
lumina deflexi. Revocataque rursus eodem
[790] rettuleram: in medio (mirum) duo marmora campo
adspicio: fugere hoc, illud captare putares.
Scilicet invictos ambo certamine cursus
esse deus voluit, siquis deus adfuit illis.

Hactenus, et tacuit. Iaculo quod crimen in ipso est?
[795] Phocus ait. Iaculi sic crimina reddidit ille:

Gaudia principium nostri sunt, Phoce, doloris:
illa prius referam. Iuvat o meminisse beati
temporis, Aeacida, quo primos rite per annos
coniuge eram felix, felix erat illa marito.
[800] Mutua cura duos et amor socialis habebat;
nec Iovis illa meo thalamos praeferret amori,
nec, me quae caperet, non si Venus ipsa veniret,
ulla erat: aequales urebant pectora flammae.

Sole fere radiis feriente cacumina primis
[805] venatum in silvas iuvenaliter ire solebam.
Nec mecum famuli nec equi nec naribus acres
ire canes, nec lina sequi nodosa solebant:
tutus eram iaculo. Sed cum satiata ferinae
dextera caedis erat, repetebam frigus et umbras
[810] et quae de gelidis exibat vallibus aura.
Aura petebatur medio mihi lenis in aestu,
auram exspectabam, requies erat illa labori.
Aura (recordor enim) venias cantare solebam,
meque iuves intresque sinus, gratissima, nostros,
[815] utque facis, relevare velis, quibus urimur, aestus.
Forsitan addiderim (sic me mea fata trahebant)
blanditias plures et tu mihi magna voluptas,
dicere sim solitus, tu me reficisque fovesque,
tu facis, ut silvas, ut amem loca sola; meoque
[820] spiritus iste tuus semper captatur ab ore.

Vocibus ambiguis deceptam praebuit aurem
nescio quis, nomenque aurae tam saepe vocatum
esse putat nymphae: nympham mihi credit amari.
Criminis extemplo ficti temerarius index
[825] Procrin adit linguaque refert audita susurra.
Credula res amor est: subito conlapsa dolore,
ut mihi narratur, cecidit; longoque refecta
tempore se miseram, se fati dixit iniqui,
deque fide questa est; et crimine concita vano
[830] quod nihil est, metuit, metuit sine corpore nomen
et dolet infelix veluti de paelice vera.
Saepe tamen dubitat speratque miserrima falli
indicioque fidem negat et, nisi viderit ipsa,
damnatura sui non est delicta mariti.
[835] Postera depulerant Aurorae lumina noctem:
egredior silvamque peto, victorque per herbas
Aura veni dixi, nostroque medere labori.
Et subito gemitus inter mea verba videbar
nescio quos audisse: veni tamen optima! dicens
[840] fronde levem rursus strepitum faciente caduca
sum ratus esse feram telumque volatile misi.
Procris erat; medioque tenens in pectore vulnus
ei mihi conclamat. Vox est ubi cognita fidae
coniugis, ad vocem praeceps amensque cucurri.
[845] Semianimem et sparsas foedantem sanguine vestes
et sua (me miserum!) de vulnere dona trahentem
invenio, corpusque meo mihi carius ulnis
mollibus attollo scissaque a pectore veste
vulnera saeva ligo conorque inhibere cruorem,
[850] neu me morte sua sceleratum deserat, oro.
Viribus illa carens et iam moribunda coegit
haec se pauca loqui: Per nostri foedera lecti
perque deos supplex oro superosque meosque,
per siquid merui de te bene perque manentem
[855] nunc quoque, cum pereo, causam mihi mortis, amorem,
ne thalamis Auram patiare innubere nostris.
Dixit, et errorem tum denique nominis esse
et sensi et docui. Sed quid docuisse iuvabat?
Labitur, et parvae fugiunt cum sanguine vires.
[860] Dumque aliquid spectare potest, me spectat et in me
infelicem animam nostroque exhalat in ore;
sed vultu meliore mori secura videtur.
Flentibus haec lacrimans heros memorabat: et ecce
Aeacus ingreditur duplici cum prole novoque
[865] milite, quem Cephalus cum fortibus accipit armis.

Book 8

Book 8

Nisus et Scylla.

Iam nitidum retegente diem noctisque fugante
tempora Lucifero cadit eurus, et umida surgunt
nubila: dant placidi cursum redeuntibus austri
Aeacidis Cephaloque, quibus feliciter acti
[5] ante exspectatum portus tenuere petitos.

Interea Minos Lelegeia litora vastat
praetemptatque sui vires Mavortis in urbe
Alcathoi, quam Nisus habet, cui splendidus ostro
inter honoratos medioque in vertice canos
[10] crinis inhaerebat, magni fiducia regni.

Sexta resurgebant orientis cornua lunae,
et pendebat adhuc belli fortuna: diuque
inter utrumque volat dubiis Victoria pennis.

Regia turris erat vocalibus addita muris,
[15] in quibus auratam proles Letoia fertur
deposuisse lyram: saxo sonus eius inhaesit.
Saepe illuc solita est ascendere filia Nisi
et petere exiguo resonantia saxa lapillo,
tum cum pax esset: bello quoque saepe solebat
[20] spectare ex illa rigidi certamina Martis.
Iamque mora belli procerum quoque nomina norat
armaque equosque habitusque Cydonaeasque pharetras.
Noverat ante alios faciem ducis Europaei,
plus etiam, quam nosse sat est. Hac iudice Minos,
[25] seu caput abdiderat cristata casside pennis,
in galea formosus erat; seu sumpserat aere
fulgentem clipeum, clipeum sumpsisse decebat.
Torserat adductis hastilia lenta lacertis:
laudabat virgo iunctam cum viribus artem.
[30] Imposito calamo patulos sinuaverat arcus:
sic Phoebum sumptis iurabat stare sagittis.
Cum vero faciem dempto nudaverat aere
purpureusque albi stratis insignia pictis
terga premebat equi spumantiaque ora regebat,
[35] vix sua, vix sanae virgo Niseia compos
mentis erat. Felix iaculum, quod tangeret ille,
quaeque manu premeret, felicia frena vocabat.
Impetus est illi, liceat modo, ferre per agmen
virgineos hostile gradus, est impetus illi
[40] turribus e summis in Gnosia mittere corpus
castra, vel aeratas hosti recludere portas,
vel siquid Minos aliud velit. Utque sedebat
candida Dictaei spectans tentoria regis,
laeter, ait doleamne geri lacrimabile bellum,
[45] in dubio est. Doleo, quod Minos hostis amanti est:
sed nisi bella forent, numquam mihi cognitus esset.
Me tamen accepta poterat deponere bellum
obside, me comitem, me pacis pignus haberet.
Si quae te peperit, talis, pulcherrime rerum,
[50] qualis es ipsa fuit, merito deus arsit in illa.
O ego ter felix, si pennis lapsa per auras
Gnosiaci possem castris insistere regis
fassaque me flammasque meas, qua dote, rogarem,
vellet emi! tantum patrias ne posceret arces.
[55] Nam pereant potius sperata cubilia, quam sim
proditione potens! Quamvis saepe utile vinci
victoris placidi fecit clementia multis:
iusta gerit certe pro nato bella perempto
et causaque valet causamque tenentibus armis,
[60] et, puto, vincemur. Quis enim manet exitus urbem,
cum suus haec illi reserabit moenia Mavors
et non noster amor? Melius sine caede moraque
impensaque sui poterit superare cruoris.
Non metuam certe, ne quis tua pectora, Minos,
[65] vulneret imprudens. Quis enim tam durus, ut in te
dirigere inmitem non inscius audeat hastam?
Coepta placent, et stat sententia tradere mecum
dotalem patriam finemque imponere bello.
Verum velle parum est! Aditus custodia servat
[70] claustraque portarum genitor tenet: hunc ego solum
infelix timeo, solus mea vota moratur.
Di facerent, sine patre forem! Sibi quisque profecto
est deus: ignavis precibus Fortuna repugnat.
Altera iamdudum succensa cupidine tanto
[75] perdere gauderet quodcumque obstaret amori.
Et cur ulla foret me fortior? Ire per ignes
et gladios ausim. Nec in hoc tamen ignibus ullis
aut gladiis opus est: opus est mihi crine paterno.
Illa mihi est auro pretiosior, illa beatam
[80] purpura me votique mei factura potentem.