MetamorphosesMachine readable text

Metamorphoses
By P. Ovidius Naso
Edited by: Hugo Magnus

Gotha (Germany) Friedr. Andr. Perthes 1892

Perseus Documents Collection Table of Contents

Funded by The Annenberg CPB/Project

Achillis mors.

[580] At deus, aequoreas qui cuspide temperat undas,
in volucrem corpus nati Phaethontida versum
mente dolet patria saevumque perosus Achillem
exercet memores plus quam civiliter iras,
iamque fere tracto duo per quinquennia bello
[585] talibus intonsum conpellat Sminthea dictis:

O mihi de fratris longe gratissime natis,
inrita qui mecum posuisti moenia Troiae,
ecquid, ubi has iamiam casuras adspicis arces,
ingemis? Aut ecquid tot defendentia muros
[590] milia caesa doles? Ecquid, ne persequar omnes,
Hectoris umbra subit circum sua Pergama tracti?
cum tamen ille ferox belloque cruentior ipso
vivit adhuc, operis nostri populator, Achilles.
Det mihi se! faxo, triplici quid cuspide possim,
[595] sentiat; at quoniam concurrere comminus hosti
non datur, occulta necopinum perde sagitta!

Adnuit atque animo pariter patruique suoque
Delius indulgens nebula velatus in agmen
pervenit Iliacum mediaque in caede virorum
[600] rara per ignotos spargentem cernit Achivos
tela Parim fassusque deum Quid spicula perdis
sanguine plebis? ait. Siqua est tibi cura tuorum,
vertere in Aeaciden caesosque ulciscere fratres!
Dixit et ostendens sternentem Troica ferro
[605] corpora Peliden, arcus obvertit in illum
certaque letifera direxit spicula dextra.
Quod Priamus gaudere senex post Hectora posset,
hoc fuit: ille igitur tantorum victor, Achille,
victus es a timido Graiae raptore maritae!
[610] At si femineo fuerat tibi Marte cadendum,
Thermodontiaca malles cecidisse bipenni!

Iam timor ille Phrygum, decus et tutela Pelasgi
nominis, Aeacides, caput insuperabile bello,
arserat: armarat deus idem idemque cremabat;
[615] iam cinis est, et de tam magno restat Achille
nescio quid parvam, quod non bene conpleat urnam:
at vivit totum quae gloria conpleat orbem!
Haec illi mensura viro respondet, et hac est
par sibi Pelides nec inania Tartara sentit.

[620] Ipse etiam, ut, cuius fuerit, cognoscere posses
bella movet clipeus, deque armis arma feruntur.
Non ea Tydides, non audet Oileos Aiax,
non minor Atrides, non bello maior et aevo
poscere, non alii: solis Telamone creato
[625] Laerteque fuit tantae fiducia laudis.
A se Tantalides onus invidiamque removit
Argolicosque duces mediis considere castris
iussit et arbitrium litis traiecit in omnes.

Book 13

Book 13

Armorum iudicium. Aiax.

Consedere duces, et vulgi stante corona
surgit ad hos clipei dominus septemplicis Aiax,
utque erat impatiens irae, Sigeia torvo
litora respexit classemque in litore vultu
[5] intendensque manus agimus, pro Iuppiter! inquit
ante rates causam, et mecum confertur Ulixes!
At non Hectoreis dubitavit cedere flammis,
quas ego sustinui, quas hac a classe fugavi.
Tutius est igitur fictis contendere verbis,
[10] quam pugnare manu! Sed nec mihi dicere promptum,
nec facere est isti: quantumque ego Marte feroci
quantum acie valeo, tantum valet iste loquendo.

Nec memoranda tamen vobis mea facta, Pelasgi,
esse reor: vidistis enim. Sua narret Ulixes,
[15] quae sine teste gerit, quorum nox conscia sola est.
Praemia magna peto, fateor; sed demit honorem
aemulus: Aiaci non est tenuisse superbum,
sit licet hoc ingens, quidquid speravit Ulixes.
Iste tulit pretium iam nunc temptaminis huius,
[20] quod, cum victus erit, mecum certasse feretur.

Atque ego, si virtus in me dubitabilis esset,
nobilitate potens essem, Telamone creatus,
moenia qui forti Troiana sub Hercule cepit
litoraque intravit Pagasaea Colcha carina.
[25] Aeacus huic pater est, qui iura silentibus illic
reddit, ubi Aeoliden saxum grave Sisyphon urget.
Aeacon agnoscit summus prolemque fatetur
Iuppiter esse suam: sic a Iove tertius Aiax.
Nec tamen haec series in causam prosit, Achivi,
[30] si mihi cum magno non est communis Achille:
frater erat, fraterna peto! Quid sanguine cretus
Sisyphio furtisque et fraude simillimus illi
inseris Aeacidis alienae nomina gentis?

An quod in arma prior nulloque sub indice veni,
[35] arma neganda mihi, potiorque videbitur ille,
ultima qui cepit detrectavitque furore
militiam ficto, donec sollertior isto
et sibi inutilior timidi commenta retexit
Naupliades animi vitataque traxit ad arma?
[40] Optima num sumat, quia sumere noluit ulla:
nos inhonorati et donis patruelibus orbi,
obtulimus quia nos ad prima pericula, simus?

Atque utinam aut verus furor ille, aut creditus esset,
nec comes hic Phrygias umquam venisset ad arces
[45] hortator scelerum. Non te, Poeantia proles,
expositum Lemnos nostro cum crimine haberet!
Qui nunc, ut memorant, silvestribus abditus antris
saxa moves gemitu Laertiadaeque precaris
quae meruit: quae, si di sunt, non vana precaris!
[50] Et nunc ille eadem nobis iuratus in arma,
heu! pars una ducum, quo successore sagittae
Herculis utuntur, fractus morboque fameque
velaturque aliturque avibus, volucresque petendo
debita Troianis exercet spicula fatis.
[55] Ille tamen vivit, quia non comitavit Ulixen;
mallet et infelix Palamedes esse relictus:
viveret aut certe letum sine crimine haberet!
Quem male convicti nimium memor iste furoris
prodere rem Danaam finxit fictumque probavit
[60] crimen et ostendit, quod iam praefoderat, aurum.
Ergo aut exsilio vires subduxit Achivis,
aut nece: sic pugnat, sic est metuendus Ulixes.

Qui licet eloquio fidum quoque Nestora vincat,
haud tamen efficiet, desertum ut Nestora crimen
[65] esse rear nullum. Qui cum imploraret Ulixem
vulnere tardus equi fessusque senilibus annis,
proditus a socio est. Non haec mihi crimina fingi
scit bene Tydides, qui nomine saepe vocatum
corripuit trepidoque fugam exprobravit amico.
[70] Adspiciunt oculis superi mortalia iustis!
En eget auxilio, qui non tulit, utque reliquit,
sic linquendus erat: legem sibi dixerat ipse.
Conclamat socios: adsum videoque trementem
pallentemque metu et metuentem morte futura;
[75] opposui molem clipei texique iacentem
servavique animam (minimum est hic laudis) inertem.
Si perstas certare, locum redeamus in illum:
redde hostem vulnusque tuum solitumque timorem
post clipeumque late et mecum contende sub illo!
[80] At postquam eripui, cui standi vulnera vires
non dederant, nullo tardatus vulnere fugit.
Hector adest secumque deos in proelia ducit,
quaque ruit, non tu tantum terreris, Ulixe,
sed fortes etiam: tantum trahit ille timoris.
[85] Hunc ego sanguineae successu caedis ovantem
eminus ingenti resupinum pondere fudi,
hunc ego poscentem, cum quo concurreret, unus
sustinui, sortemque meam vovistis, Achivi,
et vestrae valuere preces! Si quaeritis huius
[90] fortunam pugnae, non sum superatus ab illo.
Ecce ferunt Troes ferrumque ignesque Iovemque
in Danaas classes: ubi nunc facundus Ulixes?
Nempe ego mille meo protexi pectore puppes,
spem vestri reditus: date pro tot navibus arma!
[95] Quod si vera licet mihi dicere, quaeritur istis,
quam mihi, maior honos, coniunctaque gloria nostra est,
atque Aiax armis, non Aiaci arma petuntur.