Pau.
Quo agis te cum cantaro, Entelle?
Ent.
Quid rogas?
Pau.
Edissere mihi quorsum ibis, te plurimum oro.
Ent.
Num ipse rogo quo tu gressum dirigis? Nil tibi cure sit mea abicio, tuam rem
cura, sine me meam curare.
Pau.
Proderit mihi fortasse id scire.
Ent.
Ad rubetum eo.
Pau.
Quid istic tibi negocij est, mi Entelle?
Ent.
Genitrix mea heri vestes lauit. Has modo ad solem in horto siccat cum
[ 22 ]
sorore Pampinella et ancilla.
Nisa.
(ancilla) His, qui proculdubio ob estum sitiunt, potum vt afferam iussit pater.
Pau.
Est ne vobis hortus?
Ent.
Est.
Pau.
Vbi nam? Cedo, charissime Entelle.
Ent.
Scin’ qua in quernam itur siluam?
Pau.
Scio optume.
Ent.
A leua in primo nemoris ingressu est spinis aspera sepes, quam iuxta antiqua
stat salix.
Pau.
Illa ne que hostiolo imminet?
Ent.
Istec.
Pau.
Multas in eo habetis consitas arbores.
Ent.
Innumeras, nam spatiosus est valde et viridi gramine amenissimus et propter
arborum densitatem totus fere opacus, hic buxus viret, hic floret iuniperus,
vernat hic pirus, pullulat alibi pomus, vitis hic lachrimat et gemmas
trudit. Longum est dictu, dies ne prius deficeret si tibi quot hic herbarum
et fruticum virent species enarrarem.
Pau.
Delectat me plurimum istec descriptio.
Ent.
Ausculta, adhuc vnum dicam quod tibi plus voluptatis conferet: in viridarij
medio fonticulus quidam liquidissimis ex arena scatet vndis, dumo tegitur et
viuo saxo circumdatur, per totum hortum hinc riuulus decurrit.
Pau.
Iucunda memoras, incredibili me afficias voluptate. Sine me tecum ire, te per
Jouem oro.
Ent.
Non ausim.
Pau.
Quid ni?
Ent.
Mater vetuit ne quemquam alienum introduxerim.
Pau.
Nihil mali ex me tibi futurum time.
Ent.
Loqueris vt sapis, matrem meam ipsam noui optume.
Pau.
Faueto mihi vna tecum vt ambulem.
Ent.
Tace, succensebit mater.
Pau.
Non, Hercle! Grata magis erit ex meo aduentu.
Ent.
Egre feret, scio, dum te introduxero.
Pau.
Si eam iratam fore accepero, abscedam illico.
Ent.
Faciam quod petis, si mihi quidpiam dederis.
Pau.
Quid me tibi vis dare?
Ent.
Obulos duos.
Pau.
Non sunt mihi modo, cras tibi bona fide promitto me daturum. Aut si nulla
fides mihi tecum est, accipe libellum hunc in pignus.
Ent.
Quanti eum estimas?
Pau.
Duorum grossorum.
Ent.
Vix valet assem.
Pau.
Dudum mihi Pamphilus plus pecumie pro eo dedisset. Daret et modo, sed mihi
non fuit vnquam venalis.
Ent.
Quid adeo mihi te super illo jactitas, miror! An reris me illius nescire valorem?
Pau.
Arbitror, Edepol! Sed intus quid contineat nondum nouisti.
Ent.
Latina.
Pau.
Quid Latina? Erras.
Ent.
Nihil, scio, magni in tam paruo conscriptum esse potuit.
Pau.
Recte memoras propterea quod ignoras, parui existimas.
Ent.
Aperi ergo vt quid obseruet videam.
Pau.
Aperiam confestim, sed ante quid in se
[ 23 ]
contineat dicam. Ne
opineris me commentum esse dolum. Habet libellus is mihi charissimus primum
et quartum tractatus Petri Hispani textualiter pulchre scriptos, calamo
quidem subtili valde et attramento nigerrimo, sequitur deinde moralis ille
Chato, additus est in fine tractatus ille quem magister de nominibus et
verbis hyeme que precessit ex Pristiano collegerit, sed vt me vera dixisse
comprobes, tibi eum conspiciendum do.
Ent.
Probe locutus es, non credidissem tam multa hic contineri.
Pau.
Vis modo vt tecum ambulem?
Ent.
Sed eum pro pignore seruabo.
Pau.
Seruato tibi ea vero lege vt dum tibi duos obulos dedero eundem vt mihi reddas.
Ent.
Equum est.
Pau.
Eamus.
Ent.
Ibo pre, tu, me sequere procul, ne mater intelligat me induxisse te, verum
potius crederet te pretereuntem casu intrasse, et interrogatus a genitrice
mea vnde veneris, dic te vestes lotrici attulisse in rubetum, vidisse quoque
vt in hortum iuerim.
Pau.
Recte suades.
Ent.
Ecquis in hunc nostrum venit hortum, mater? Num Paulinus est? Certe ipse est.
Pau.
Saluete.
Ent.
Eho, Pauline! Et tu sis felix, vnde inopinus pergis?
Pau.
Ex rubeto.
Ent.
Quid illic egisti?
Pau.
Linteamina, togas, capitergia, camisias, mantilia, lotrici nostre lauanda
portaui, inde cum redirem te eminus intrare conspicatus euestigio, secutus
sum. Saltem non displiceret matri tue. Sed audit fortasse que loquimur?
Mat.
Ne cura, fili mi, nil me hic tuus molestat ingressus. Lude cum filiolo meo
quamdiu lubet.
Pau.
Hei! Quam vernat is vester hortus, est multo spaciosior nostro.
Ent.
Vbi vester situatur?
Pau.
Scin’ diui Nicolai sacellum?
Ent.
Optume.
Pau.
A leua cimiterij itur in vicum vnum, ad cuius cum terminum perueneris, stat a
dextra paruula domus pastorali similis tuguriolo. Hac iter est in hortum
nostrum qui vsque ad antiqui Odere aquas protenditur. Leto etiam amenissimus
gramine cerasis et pomis fertilissimus.
Ent.
Non memini me vnquam ibidem fuisse.
Pau.
Te
breui
eo ducam.
Ent.
Sunt ne in eo complantate tot arbuscule?
Pau.
Non, nam rusticus ille cui colendum dedit nihil penitus in eo opere fecit.
Genitor etiam alijs prepeditus eum paruipendit. Iam dudum illum vendidisset
sed delectationis gracia retinet. Preter alios quos gignit fructus plurima cerasa.
Ent.
Quid cerasa memoras? Sequere me. Quot et quales hic hortus noster fetus et
quam multa olerum herbarumque genera pariet
[ 24 ]
tibi indicabo. Hic
excreuit lactuca, ibi cepa, porrum, alleum, petroselinum, pisum, hic cum
lente exsurgit et, quod rarum Vratislauie reperies, hic risum nascitur. Has
cucurbitas ipse posui. Mirum dictu et quam magno intumescant ventre dum
satis eis humoris ministratur. Hoc spinetum corona (**) gerit in gallice
nucis magnitudine. Hic rutam, majoranam et lauendulam germana sibi pro
sertis educat.
Pau.
Sed que nam arbor istec? Nunquam memini me vidisse simile ei.
Ent.
Amigdolas habet optimas, proxima huic quod minime crederes ficus fert magnas,
illa vero cum hirsutis ramis castaneas.
Pau.
He, ho, ho!
Ent.
Quid clamas?
Pau.
Ranam sub pede sensi.
Ent.
Times, fatue.
Pau.
En, salit!
Ent.
Conprehende eam manu.
Pau.
Horreo certe.
Ent.
Cur?
Pau.
Horreo ranas. Sed vnde huc venerit miror.
Ent.
Ex lacu quem fonticulus ille facit cuius ante memineram venit vbi multe
habitant. Non audis surde quanto clamore coaxant?
Pau.
Eamus ad fonticulum.
Ent.
Istac non tecte ** (an recte?) ibimus.
Pau.
Ad riuuli fluorem gressum dirigo.
Ent.
Erras, obliquo it cursu, ad leuam abulemus necesse est, nam ad dexteram palus
est limosa, vluis et iunco grata vt dixi, ranarum sedes. Tu saltem, me
sequere. Hac prope iam est fons quem petimus.
Pau.
Entelle, Entelle, prestoleris paululum.
Ent.
Quid?
Pau.
Ecce fraga hic conspicor!
Ent.
Garris?
Pau.
Non, Edepol, Siste tu huc et videbis.
Ent.
Nunquam antea hic ea crescere vidi sed necdum matura sunt.
Pau.
Supramodum dulcia sunt gustu. Cape duo hec et proba an verum tibi dixerim.
Ent.
Edamus ad sacietatem vsque.
Pau.
Nescio quid hic repit. Fugiamus hinc, fugiamus, vipera hic serpit!
Ent.
Quid me adeo terres, fugitiue? Totus intremui.
Pau.
En, sub sentibus caudam adhuc erigit.
Ent.
Discedamus ne quidpiam veneni serpens ille in nos euomat. Iam enim nobis
obtigit id quod baccalarius hesterna lectione ex Vergilio interpretatus est:
Qui legitis flores et humi nascentia fraga
Frigidus o pueri fugite hinc latet anguis in herba.
Sed iam fonti appropinquamus.
Pau.
Vbi nam est?
Ent.
Hic, sed propter virgulta quibus circumdatur videri nequit. Viden’ modo?
Pau.
Optume. Hei! Quam vitreis manat vndis, delectat me sane plurimum istiusmodi
scaturigo. Dulces proculdubio aque sunt et potabiles.
Ent.
Ipse scio quia sepe inde bibi.
Pau.
Aret mihi os ob sitim.
Ent.
Bibe audacter tam gelidus is mihi crede latex est vt
[ 25 ]
potantium
dentes infrigidet. Experiri potes, si vis, merge saltem os in fontis
superficiem, senties confestim aquarum et dulcem saporem et frigus.
Pau.
Caput meum ingurgitabis, timeo.
Ent.
Non faciam, abibo procul.
Pau.
Sic est vt dixisti, nunquam bibi nec credo me olim tante suauitatis aquam
bibiturum. Malo hunc potare fontem, Iouem testor, quam cereuisiam!
Ent.
Nullibi gentium huius inuenies similem qui adeo frigefaciat quidquid sibi
immittitur et qui magis sit liquidus. Pridie pater, quod minime crederes si
experientia non approbassem, lagenam veteris vini plenam quod a sole
incaluerat sibi vt reficeretur imposuit dumque illa breuiusculo tempore in
eo iacuisset merum fontis frigus interim contraxerat vt dum genitor bibere
vellet abstinere etiam cogeretur et nec vnquam se vinum recentius gustasse asserebat.
Pau.
Expertus tibi credo.
Ent.
Ipse etiam bibam, verum adibo prius matrem vt et parum casei mihi det petam.
Pau.
Et mihi partem etiam afferto.
Ent.
Quid interea acturus es?
Pau.
In hoc viridi quiescam gramine, sub hac vmbrosa quercu nulli me hic solis
contingunt radij.
Ent.
Incide pocius, canas aut suci plenas proscinde frondes salicis et illas
tantisper tundito donec mollis possit euelli cortex, cum rediero faciemus
inde nobis fistulas.
Pau.
Accomoda mihi cultellum.
Ent.
Ne mihi eum amittas timeo.
Pau.
Non amittam.
Ent.
Heri socer meus illum mihi donodedit, diligenter ergo mihi custodito, te hortor.
Pau.
Ne cura, vade ocius et affer panem cum caseo vt edamus. Fistulam cum
adueneris paratam tibi reperies.
Ent.
Fistulam parastin?
Pau.
Nihil prorsus cibi mihi affers?
Ent.
Fistulam si dederis, sat cibi abs me habebis.
Pau.
Parum fidei mihi apud te esse reor, quando tibi falsa memoraui?
Ent.
Si me iam ludificabis, Pauline, superos testor, me posthac tibi non esse
crediturum vnquam. Cape tibi caseum.
Pau.
Et ego hac sonora te dono fistula.
Ent.
Sin non canora magis me vis donare et hanc tibi seruato.
Pau.
Quid sibi desit, Edepol, scio nihil.
Ent.
Nullum prorsus edit sonum, ausculta mihi, rursus inflabo.
Pau.
Quo pacto emittere debeam sonitum, fatue, cum illius
foramen ore tuo occlusisti. Da mihi illam quo cantabis modo, te docebo. Sic
eam teneto foramen vt pateat et aciem fistule labello tuo sic leniter
tangito, audin’ hoc?
Ent.
Sine experiar.
Pau.
Num tibi recte persuasi.
Ent.
Stridet vtique paululum.
Pau.
Ne mirum ruptus est pauculum cortex, sed hoc
[ 26 ]
nihil mihi
nociturum spero dum fortiter spiraueris, attamen si hac non contentus es,
modo operire, meliorem tibi breui faciam.
Ent.
Iam fieri nequit.
Pau.
Quam ob rem?
Ent.
Mater inquit se iam nunc abituram quia sibi cena coquenda est vt, cum pater
rure redierit, quod edat inueniat. Me quoque vt sine mora venirem monuit.
Pau.
Abeat parens tua quo velit, nos hic manebimus in tribus etiam horis vix estis cenaturi.
Ent.
Non ausim.
Pau.
Quid ni?
Ent.
Succensebit certe et ego vapulabo. Metuo etiam parentem qui, si de rure iam
redierit, me quem domi dum non offenderet verberaret.
Pau.
Ne time. Rogato eam vt tibi pro hac vice indulgeat ad quartale dumtaxat vnius hore.
Ent.
Non faciam, tempus est vt abeamus hinc.
Pau.
Vespere vix cantantur.
Ent.
Quid ais, stolide? Suspice celum! En, sol iam in occasum ruit.
Pau.
Non credo eum in quatuor horis casurum. Maneamus hic vsque ad vesperum.
Ent.
En, bubulcus iam pellit in stabula iuuencos. Audin’ matrem nos iterum
vocantem? Mos gerendus est parentibus. Tu hic mane, ipse eo.
Pau.
Ego tecum non ingrediar, timeo mihi ne quis baccalariorum in ponte isto
obuiam veniens me tecum exiuisse videat.
Ent.
Quorsum tunc iter facies?
Pau.
Horsum, per Odere portam.
Ent.
Perge quo lubet ipse matrem sequar.
Pau.
Quando aliter fieri nequit, equidem te sequor.
